จบไปแล้วกับงาน BlackBerry Jam Asia ที่งานใหญ่สมกับเป็น RIM จัด ไปมากี่ทีก็แฮปปี้ทุกครั้งจริงๆ ถึงสถานการณ์บริษัทจะแย่แค่ไหนก็ทุ่มเงินกับ Developer อย่างจริงใจไม่กลัวเจ๊งทุกครั้ง ขอปรบมือให้ครับ โดยครั้งนี้เป็นการจัดงานในไทย เพื่อแก้ตัวจากปีที่แล้วที่ต้องย้ายไปจัดที่สิงคโปร์จากเหตุการณ์น้ำท่วม ซึ่งถึงจะจัดในไทยแต่มันก็เป็นงานระดับ Asia ที่คนจากทั่วเอเซียมากองกันที่นี่ หาใช่งานกระจอกๆไม่ แถมงานนี้มีข่าวใหม่ๆเรื่องใหม่ๆหลุดออกมาบ้างเหมือนกัน เราจึงขอสรุปเรื่องราวงาน BB Jam Asia ที่ผ่านมานี้พร้อมบทวิเคราะห์อนาคตของ RIM ณ บัดนี้ ...

RIM ฝากความหวังชีวิตไว้กับ BB10

สิ่งที่ไม่น่าเชื่อในความสำเร็จของโทรศัพท์ BlackBerry ของ RIM เมื่อ 1-2 ปีก่อน จะอยู่บนระบบปฏิบัติการที่กากกาอย่าง BlackBerry OS ซึ่งในนาทีนั้นมีของราคาเท่ากันแต่ดีกว่าเต็มไปหมด เพียงแต่พวกนั้นไม่มีเครือข่ายสังคม ไม่มี BBM ให้แชทคุยกัน ทำให้ BlackBerry เกิดขึ้นมาได้อย่างรวดเร็วด้วยช่องทางนี้ ทั้งๆที่ระบบปฏิบัติการเดี๋ยวก็แฮงค์ เดี๋ยวก็ดับ เดี๋ยวก็รีสตาร์ทเอง เดี๋ยวก็อะไรสารพัด แต่โชคชะตามันมีเวลาจำกัด อยู่ดีๆ BBM ก็ถูกทำลายยับด้วยแอพฯนามว่า Whatsapp ที่คุณสามารถแชทข้ามแพลตฟอร์มได้ จุดแข็งจุดเดียวของ BlackBerry ก็เลยกลายเป็นไอน้ำ ... ไม่มีประโยชน์อะไรอีกต่อไป Market Share จึงตกฮวบมาจนถึงตอนนี้

นับว่า CEO ของ RIM มีวิสัยทัศน์ไม่น้อย (แค่ช้าไปมาก) เลยรีบทำการพลิกโฉมระบบปฏิบัติการมือถือของตน ด้วยการโยนระบบปฏิบัติการตัวเก่าที่พัฒนามาจนถึง OS 7 อย่าง BlackBerry OS ทิ้งไปอย่างไม่ใยดี พร้อมประกาศว่าจะย้ายไปยังแพลตฟอร์มใหม่นามว่า BBx ซึ่งเปลี่ยนมาเป็น BB10 ในเวลาต่อมาเพราะมีปัญหาเรื่องเครื่องหมายการค้า ... ในการโยน OS ทิ้งในครั้งนี้ไม่ได้จบแค่นั้น แต่มันหมายถึงการโยนโปรแกรมที่สามารถรันบนมือถือของตนทิ้งทั้งหมด เช่นเดียวกับการที่โนเกียโยน Symbian ทิ้ง นับเป็นความท้าทายไม่น้อย เพียงแต่มันเลือกไม่ได้จริงๆ BlackBerry OS มันเก่ามันแก่เกินไป ยังไงก็ต้องโยนทิ้ง

และเนื่องจาก RIM ไม่ใช่บริษัท OEM ที่จะผลิตมือถือระบบปฏิบัติการณ์ต่างๆออกมาขาย หากแต่เป็นบริษัทที่ทำ Service ออกมาขายในรูปแบบโทรศัพท์มือถือ ครั้นจะให้เลือกทำทุก OS อย่างซัมซุงก็คงไม่ใช่ ดังนั้นจึงพูดได้ว่า RIM ได้ฝากชีวิตตัวเองกับ BB10 เป็นที่เรียบร้อยนั่นเอง จึงไม่ต้องแปลกใจหากขวบปีนี้ RIM จะไม่พูดถึงเรื่องอื่นเลยนอกจาก BB10 ... เพราะ หาก BB10 ไม่เกิด คำว่า "ไม่เหลืออะไร" ก็อยู่แค่เอื้อมเท่านั้นเอง

BB10 อุดมไปด้วยไม้เด็ด เจ๋งและมีดีกว่าที่คุณคิด ... แต่ยังดีไม่พอ

หลังจากเล่นกับ BB10 มาสักพัก ทั้งตัว Dev Alpha A และ Dev Alpha B ต้องยอมรับว่ามันมีดีของตัวเองพอสมควรเหมือนกัน แต่ก็ยังดีไม่พอ

โดยถ้ามองเป็นฟังก์ชั่นๆไป มันทำออกมาได้ดีและน่าใช้เลยแหละ การใช้ Gesture ควบคุมปื้ดป๊าดเหมือน MeeGo คีย์บอร์ดที่พิมพ์ได้ง่ายและฉลาดมาก Browser ที่ลื่นและโหลดเร็วมาก

ยืนยันครับว่าเป็นไปตามวีดีโอด้านบนจริงๆ มันเร็วจริงๆ แถมยังมีฟีเจอร์เท่ๆเรื่องการถ่ายภาพอีกเพียบ (RIM ซื้อ License ของเค้ามา) แต่ถ้าพูดถึง Overall กลับรู้สึกว่ามันยังดีไม่พอสำหรับมือถือ Smartphone ในปี 2012+ นาทีนี้รู้สึกเหมือนมันคือฟีเจอร์โฟนมากกว่า อารมณ์เดียวกับ bada (ที่ตายไปแล้ว) ทุกประการ

ยังไงก็แพ้ OS อื่นๆ อย่าไปเทียบเลย

มีคนทวีตถามข้าพเจ้านับสิบคนว่า "BB10 เป็นยังไงบ้าง ดีกว่าแอนดรอยด์มั้ย" ตอบไปเลยครับว่าห่างชั้นกับแอนดรอยด์ลิบลิ่วชนิดเทียบไม่ได้ ส่วนตัวยังไม่คิดว่า BB10 จะกินตลาดได้เกิน 3% หรืออาจจะไม่เกิน 1% ด้วยซ้ำ ทั้งนี้ทั้งนั้นเพราะ BlackBerry มีระบบที่ค่อนข้างปิด หากมอง RIM ตอนนี้ก็น่าจะเหมือนกับ Apple ที่สุด คือผลิต OS เอง และผลิต Hardware เอง หากแต่บริษัท RIM ไม่ได้มีอิมเมจที่แข็งแกร่งด้านนวัตกรรมแบบที่ Apple มี (หรือเคยมี) ขนาดโนเกียที่ยิ่งใหญ่กว่ามาก ล้มตึงไปยังไม่รู้ว่าจะกลับมาได้รึเปล่า แล้ว RIM เนี่ย การจะให้ผู้คนกลับมาซื้อใช้มันเป็นสิ่งที่ลำบากลำบนมาก

แต่ต้องบอกอย่างนึงว่า RIM ตลาดใหญ่พอสมควรแม้กระทั่งตอนนี้ที่ขาลงแบบสุดๆ ความน่าเชื่อถือของ RIM แต่ไหนแต่ไรโดยเฉพาะอย่างยิ่งในตลาดเมกาคือเรื่อง Security ฐานลูกค้าเดิมก็ยังยินดีจะย้ายไปเล่นบน BB10 อย่างไม่ต้องสงสัย แต่วันที่เค้าจะตัดสินใจย้ายไปใช้ BB10 เนี่ย การบ้านที่ RIM ต้องตอบให้ได้คือ "ทำไมถึงไม่ไปซื้อแอนดรอยด์หรือ iPhone หรือ Windows Phone ใช้" เพราะตัวมันเองด้อยกว่าคนอื่นทุกอย่างเลย ... ขึ้นอยู่กับการตลาดละจุดนี้

RIM พร้อมจะกลับมาทวงบัลลังก์มือถือคีย์บอร์ด แต่ ...

อาจจะเริ่มเห็นภาพหลุดของมือถือ BlackBerry ตัวใหม่ภาพนี้กันไปแล้ว

ภาพจาก CNBeta

ถามว่าเป็นภาพของจริงมั้ย? ส่วนตัวยังไม่เคยเห็นมือถือตัวใหม่ของ RIM แต่ดูด้วยตาเปล่าแล้วค่อนข้างมั่นใจว่าใช่ เพราะ BB10 มีจออยู่สองขนาดคือจอ 1280x720 พิกเซล สำหรับจอ Touch Screen และ 720x720 พิกเซลสำหรับเครื่องมีคีย์บอร์ด ดูจากรูปด้านบนก็จะเห็นว่าจอมันเป็นสี่เหลี่ยมจุตรัส จึงคาดว่านี่แหละคือมือถือ BB10 มีคีย์บอร์ด ของแท้แน่นอนจริง

ใช่ครับ ได้ยินไม่ผิดหรอก 720x720 พิกเซล เป็นสี่เหลี่ยมจัตุรัสครับ นี่คือจุดอ่อนที่ใหญ่ที่สุดจุดหนึ่งที่เนยเห็นแล้วรู้สึกลำบากใจแทนผู้ผลิต เพราะเคยออกแบบแอพฯเพื่อจอสี่เหลี่ยมจัตุรัสมาแล้ว พบว่ามันเป็นประสบการณ์ที่เลวร้ายมาก และคิดว่า BB10 จะประสบปัญหาเดียวกันคือ App Designer จะเอามือกุมขมับ "กรูจะออกแบบแอพฯยังไงดีให้สนับสนุนทั้งจอ Touch และจอสี่เหลี่ยมจัตุรัสวะ?" เห็นภาพเลยครับ่วาสุดท้าย App Designer จะตัดสินใจไม่ทำ ซึ่งนี่เป็นปัญหาใหญ่ที่ RIM ต้องทำการบ้านให้ดีว่าจะจัดการกับปัญหานี้ได้อย่างไร จดจำคำพี่ไว้ จอ 720x720 นี่จะเป็นปัญหาใหญ่ที่สุดของการเติบโตทางด้านแอพฯบน BB10

คุณภาพและปริมาณของแอพฯใน Store เป็นตัวตัดสินชะตา

ตอนนี้เราอยู่ในนาทีที่มือถือมีความเปิด มีความอิสระ อยากจะทำบ้าอะไรก็ทำได้หมดด้วยแอพฯหลายแสนแอพฯบน Store แต่ BB10 มีจุดอ่อนคือเป็นระบบปฏิบัติการที่ใหม่ และจนถึงตอนนี้ก็ยังไม่เห็นความกระตือรือร้นของนักพัฒนาในการทำแอพฯเลย ยังมองไม่ออกว่าการเปิดตัว BB10 ในปีหน้าจะมีตัวเลขอะไรด้านแอพฯไปดึงดูดให้ผู้ใช้อยากซื้อเลย และถ้าผ่านไปปีนึงตัวเลขตรงนี้ยังไม่ขยับ อนาคตของ BB10 ก็คงลำบากมาก

พัฒนาแอพฯได้หลากหลายวิธีมาก

จุดเด่นนึงของ BB10 คือมันพัฒนาแอพฯได้หลากหลายวิธีมาก ไม่ว่าจะเป็น HTML5 หรือ Qt (Cascade) ยังไม่พอ เราสามารถเอาแอพฯแอนดรอยด์ไปรันบน BB10 ได้ด้วย ! อันนี้เป็นจุดที่เดี๊ยนชอบมากกกก

แต่ข้อจำกัดก็มีอยู่นะ มันไม่ได้รันได้ทุกแอพฯหรอก เพราะมันไม่สนับสนุน NDK (Native C++) แต่ถ้าแอพฯเขียนด้วย Java ล้วนๆแล้วหละก็ มันถือเป็น Fragmentation หนึ่งของแอนดรอยด์เท่านั้น อ้อ OpenGL ES 2.0 ก็สนับสนุนนะ ! นี่น่าจะเป็นจุดที่ทำให้ BB10 มีแอพฯผุดขึ้นมาในช่วงแรกได้ แต่ประสิทธิภาพก็ต้องยอมรับว่ามันคือ VM บนมือถือ ไม่ได้ลื่นอะไรมากมาย แต่ใช้งานได้ดีทีเดียวเลยหละ ใครเป็นนักพัฒนาแอพฯบนแอนดรอยด์ เนยแนะนำเลยว่าให้เอาแอพฯตัวเองไปลงบน BB10 ด้วย จะเป็นการเปิดโอกาสสู่ตลาดใหม่โดยไม่ต้องทำอะไรเลย

ยังไม่ถึงเวลาของนักพัฒนาทั่วไป

ตอนนี้ช่วงการของเปลี่ยนผ่านทางด้าน Mobile OS เริ่มนิ่งแล้ว สิ่งที่เหลือให้เห็นอยู่ตอนนี้คือ iOS, Android, Windows Phone และน้องใหม่ BB10 ในฐานะของนักพัฒนาคนหนึ่ง มองตลาดแล้วต้องบอกว่า "มันยังไม่ถึงเวลาของนักพัฒนาทั่วไปที่จะทำแอพฯบนนี้" และเช่นเคย อันนี้เราพูดถึงตลาด Mass นะ ถ้าคุณคิดจะเล่นตลาด Niche ตลาด BB10 ก็น่าจะพร้อมภายใน Q1 ปี 2013 ครับ แต่อาจจะต้องเผื่อใจไว้หน่อย เพราะฐานลูกค้าอาจจะยังมีไม่มากในช่วงแรก กะไว้แค่หลักแสนคนเท่านั้น และคนกลุ่มนี้จะเป็นกลุ่มคนที่ใช้ BlackBerry อยู่แล้ว และยังอยากใช้ BB ต่ออยู่ หากจะทำแอพฯอะไรโฟกัสไปที่คนกลุ่มนี้เป็นหลัก ไม่งั้นมันจะกลายเป็น Niche ใน Niche อีกทีนึง ยอดโหลดอาจจะไม่ถึงร้อยเอา

RIM เงินสดในมือเหลือเยอะพอจะซื้อเวลาจากนักพัฒนาแอพฯดังๆ

ผมเชื่อว่าพอถึงเวลา RIM จะรับรู้ว่ามีวิกฤติเรื่องแอพฯ และจะไม่อยู่เฉย RIM จะดิ้นรนวิ่งไปหา App Developer เจ้าดังๆทั้งหลาย พร้อมทุ่มเงินให้ทำแอพฯเหล่านั้นบน Platform นี้ให้ จึงเชื่อว่าเมื่อเวลาผ่านไปสัก 2 Quarters เราจะได้เห็นแอพฯดังๆหลายตัวบน Platform นี้

ทางออกสุดท้ายมีแค่อยู่หรือไป

สรุปแล้ว RIM ฝากชีวิตไว้กับ BB10 ไว้เป็นที่เรียบร้อย บริษัทนี้มีเวลาทำให้มันเกิดแค่ 1 ปีเท่านั้น หากเกิดได้ก็จะไปต่อได้ด้วยส่วนแบ่งการตลาดที่ไม่สูงนัก คาดว่าไม่เกิน 1-3% (แต่ด้วย Business Model ของ RIM ส่วนแบ่งแค่นั้นก็ทำให้ร่ำรวยมหาศาลแล้ว) แต่ถ้าไม่เกิดก็จะถึงจุดดับของบริษัทเลย เพราะเท่าที่ดูบริษัทนี้ไม่มี Plan B แล้ว นี่คือโอกาสสุดท้ายแล้วครับ

ไม่น่ารอด เป็นดั่งเด็กใกล้คลอดที่แท้งแล้ว

เขียนมายาวเหยียด ขอส่งท้ายด้วยความเห็นส่วนตัวต่อระบบปฏิบัติการตัวนี้ละกัน ผมเห็นว่า BB10 เกิดมาเพราะ "ความจำเป็นต้องเปลี่ยน" ของ RIM เพราะถ้าไม่เปลี่ยนก็มีแต่เจ๊งกับเจ๊ง แต่นั่นไม่ได้บอกว่าทุกอย่างจะดีขึ้นเว่อร์ๆ และส่วนตัวในฐานะที่ดูตลาดกว้างๆทั่วโลก ทุกระบบปฏิบัติการ เอาจริงๆก็คิดว่า BB10 โอกาสรอดคงจะต่ำมากแหละ เพราะสาเหตุหลักๆคือ

(1) มันมาช้าเกินไป

(2) มันมาในวันที่ระบบปฏิบัติการอื่นครองตลาดแล้ว

(3) RIM ยังให้ความสำคัญเรื่องแอพฯไม่เท่าที่ควร ถึงงานที่จัดให้นักพัฒนาอย่าง BB Code Jam จะเยี่ยมมากจนกลายเป็นงานที่ชอบที่สุดก็ตาม แต่พอจบงานกลับรู้สึกว่ามันเงียบหายไปอีกแล้ว

(4) BB10 ไม่มีจุดแข็งเพียงพอที่จะชนะ Platform อื่น

(5) Business Model การเก็บรายเดือนของบริการ BlackBerry มันหมดยุคแล้ว (ไม่รู้ว่าจะเปลี่ยนอะไรมั้ย)

ผมคิดว่าในวันที่ BB10 ออกขายในช่วงแรกๆ ทุกอย่างจะเป็นไปตามปรากฎการณ์ Big Boom จะมี Demand อยู่ระดับหนึ่ง แต่แล้วก็จะร่วงลง และจากนั้นก็หายไปจากตลาด โดยปรากฎการณ์นี้มีให้เห็นครั้งแล้วครั้งเล่าให้ตลาดมือถือ ครั้งล่าสุดก็คงจะเป็น Windows Phone 7 และไม่แน่ว่าอาจจะเกิดกับ Windows Phone 8 อีกด้วยก็เป็นไป

แต่ก็แอบเชียร์นะ อยากให้มันรอด เบื่อแล้วกับตลาดที่ถูก Dominate อยากมีอะไรที่หลากหลายบ้าง RIM สู้ๆค้าบบบ

สำหรับบทความวันนี้สวัสดีครับ รอฟังการเปิดตัวของ BB10 ปลายเดือนมกราคม